John van 't Schip de nieuwe trainer 30-10-2023

[Yopii]

Dat was een pittige taak, want het is niet makkelijk als je met spelers moet werken waarvan sommigen al weten dat ze volgend jaar geen deel meer uit zullen maken van Ajax.

Hoezo wisten ze dat niet? Wie had dat bepaald?

[De Dominee]

Hoezo wist wie wat niet...? Valkanis geeft toch juist aan dat veel spelers al wel wisten dat ze weg moesten na de zomer?

[Marillion]

Dat het een hele moeilijke situatie was waarin ze gestart zijn zal niemand betwisten.

Neemt niet weg dat ze er ook met die gedachte erbij niet erg veel van hebben gebakken. Ze hangen hun prestatie nu nogal op aan het stijgen van plek 18 naar 5 maar dat is natuurlijk wat gekleurd. Die 18e plek, hoe dramatisch ook, was wel met een achterstand in gespeelde wedstrijden. En Nederland heeft nu eenmaal te weinig sterke clubs om Ajax dan zelfs onder deze omstandigheden voor te blijven.

Die spelers die er slecht opstonden hadden onder Van 't Schip en Valkanis een nieuwe start kunnen maken. Daar hadden zij ze van moeten overtuigen. In plaats daarvan sprak Van 't Schip ook meer dan eens openlijk over gebrek aan kwaliteit in de groep. Iets wat Valkanis in dit interview nog een keer doet want hij had die Griek van Norwich nog wel willen hebben.

[Yopii]

Hoezo wist wie wat niet...? Valkanis geeft toch juist aan dat veel spelers al wel wisten dat ze weg moesten na de zomer?

Dat bedoelde ik, sorry.

Wiens verantwoordelijkheid was dat, aangezien we tot 1 maart geen TD hadden? En wie was zo slim geweest om het die spelers te vertellen?

[Marillion]

Ik weet niet of dat echt officieel aan hun is medegedeeld of dat het meer een gevoel was dat bestond op basis van de chaos en berichtgeving die passeerde. De verhalen over het slecht opvangen en begeleiden van nieuwe spelers zijn talrijk.

Maar als trainers heb je daar ook wel voor een deel invloed op. Je komt nieuw binnen en gaat dan neem ik aan met alle spelers in gesprek om aan te geven dat ze met een schone lei beginnen en dat ze een kans krijgen om te laten zien wat ze waard zijn. Daar heb je als speler zelf ook alle belang bij want dat maakt dat je eerder in beeld komt bij een eventuele nieuwe club.

[Thijs]

Ajax en John van ‘t Schip beëindigen overeenkomst

Ajax en John van ’t Schip beëindigen in goed en gezamenlijk overleg de arbeidsovereenkomst. Van ’t Schip kwam op 30 oktober 2023 als interim-hoofdtrainer naar Ajax en tekende een contract tot en met 30 juni 2025. De trainer en de club kwamen destijds overeen dat hij in elk geval dat lopende voetbalseizoen als trainer zou afmaken en met ingang van 1 juli 2024 een functie in het technisch management zou gaan vervullen.

Technisch directeur Alex Kroes: “Dat John vorig seizoen onder hele moeilijke omstandigheden als trainer is ingestapt, heeft ons enorm geholpen. Daar zijn we hem dan ook ontzettend dankbaar voor. Helaas is hetgeen hij dit seizoen voor Ajax zou gaan doen niet geworden wat we er beiden van verwacht hadden. Dat hebben we eerlijk naar elkaar uitgesproken en leek het ons beter om de samenwerking te stoppen. We gaan op een goede manier uit elkaar. John is en blijft een ras-Ajacied die altijd welkom is bij de club. Ik wens hem veel succes in de toekomst.”

John van ’t Schip: “Dat het dit seizoen niet is geworden wat we destijds voor ogen hadden is jammer. Het ging vorig seizoen in beginsel om mijn rol als hoofdtrainer. Dat waren intensieve maanden, zowel sportief als privé, waarin we de doelstelling om Europees voetbal veilig te stellen met een vijfde plaats hebben behaald. Ik wil Ajax bedanken en ik zal de fantastische steun van de supporters nooit vergeten. Eens een Ajacied, altijd een Ajacied.”

Ajax

[Marillion]

Dat lijkt me een heel wijs besluit. Het had er wel erg veel van weg dat er een functie gezocht moest worden die er eigenlijk niet was. Dit bericht is daar een bevestiging van.

Ik denk ook dat hij totaal niet past in de nieuwe wereld die nu binnen Ajax actief is. Dan is het voor niemand een goed plan om door te gaan.

[Yopii]

Dit zag je aankomen. Hadden ze niet aan moeten beginnen.

[Lionel]

Heel goed. Die man kan niks toegevoegd hebben. Dit soort zoutzakken moet je allemaal opzeggen.

[Duke]

Niets is zo veranderlijk als het imago van een profvoetbaltrainer. ‘Je bent zo top, zo weer flop’

Bijna alle carrières van voetbalcoaches zijn onnavolgbaar: het ene moment trainen ze een topclub, het volgende zijn ze de bondscoach van een voetbaldwergstaat. Waarom is dat zo? En hoe gaan trainers daarmee om?

Bart Vlietstra

Voetbaltrainer John van ’t Schip was nog geen anderhalf jaar geleden de grote hoop van Ajax, maar binnenkort reist hij naar Jerevan, hoofdstad van Armenië. Hij is sinds maart bondscoach van dat land. Nooit kwalificeerde Armenië zich voor een eindtoernooi en ook nu houdt het kwalitatief niet over. Kwalificatie voor het WK zal een hels karwei worden in een groep met Portugal, Ierland en Hongarije.

Zoals dat voor bijna alle trainers geldt, jojoot de loopbaan van Van ’t Schip hevig op en neer. Hij begon als coach bij de Ajax-jeugd, sprong in het diepe bij FC Twente, keerde terug naar de Ajax-jeugd, werd samen met Marco van Basten bondscoach van Nederland, daarna assistent van Van Basten bij Ajax. Vervolgens koos hij voor avonturen in Melbourne en Guadalajara. Bij PEC Zwolle ging het zo goed dat hij genoemd werd bij topclubs, een jaar later volgde ontslag en daarna het bondscoachschap van Griekenland. Hij was interim-hoofdcoach bij Ajax en nu dus keuzeheer van Armenië, nummer 102 op de Fifa-ranglijst.

Van ’t Schip weet inmiddels: ‘Je bent zo top, zo weer flop en vice versa, zelfs als je al lang meeloopt. Terwijl je gewoon dezelfde persoon bent.’

‘Topcoach’, tot voor kort
Het is nog maar kort geleden dat Van ’t Schip weer eens het predicaat ‘topcoach’ opgespeld kreeg. Aangesteld als interim-trainer medio oktober 2023, loodste hij Ajax in ijltempo van de laatste naar de vijfde plaats. Op 3 februari 2024 speelde Ajax gelijk tegen het dat seizoen ongenaakbare PSV. Vanuit de media, maar ook vanuit de Raad van Commissarissen van Ajax werd gesteld dat Van ’t Schip maar heel snel een langdurig contract moest tekenen als hoofdtrainer. Hij raakte een snaar bij de spelers; was een baken van rust in de wanorde.

In een hotel in Naarden steekt Van ’t Schip vier vingers op. Het is het aantal basisspelers dat vervolgens geblesseerd raakte. Ervaren spelers als Henderson, Bergwijn en Berghuis. Plus de topscorer Brian Brobbey, die onder hem achttien doelpunten had gemaakt.

Zijn jonge ploeg kletterde in elkaar. Feyenoord maakte gehakt van Ajax in Rotterdam, 6-0. Ajax bleef vijfde.

Dat was niet zo gek. Van ’t Schip had een aangeslagen, onevenwichtige selectie overgenomen met tien felbekritiseerde aankopen van een directeur, Sven Mislintat, die al was ontslagen. In de winter kwam alleen Jordan Henderson als versterking.

Suboptimale omstandigheden
Overal heerste ontevredenheid en chaos: in de selectie, in de staf, in het bestuur. Spelers waren matig tot slecht belastbaar, Ajax speelde ondertussen nog Europees voetbal. Van ’t Schip stond er praktisch alleen voor, hij mocht maar één assistent meenemen. Opvolger Francesco Farioli nam er zeven mee en kwam al met al in een veel beter gespreid bedje terecht.

‘De omstandigheden waren voor mij niet optimaal, zacht uitgedrukt’, zegt Van ’t Schip. Hij wist van tevoren al dat het moeilijk zou worden. Hij had net zijn vrouw Daniëlle verloren na een slopende ziekte, maar stapte er toch in, om de club in nood te helpen. Uiteindelijk hielp niemand hem. Intern werd ingezet op Farioli.

Wie heeft het nu nog over Van ’t Schip bij Ajax? Zo is de voetballerij, weet de 61-jarige coach. Hij is al sinds 2001 hoofdtrainer, na een fraaie voetballoopbaan bij Ajax en het Italiaanse Genoa.

Was de Armeense voetbalbond dan de enige die belde? Nee, Genoa hing ook aan de lijn. Alles was rond, als de zittende trainer zou verliezen, zou hij vrij snel gepresenteerd worden. Maar Genoa speelde gelijk, en via een andere ingang kwam er nog een kandidaat, Patrick Vieira. ‘Uiteindelijk gingen ze daarvoor.’

Een maand later. Van ’t Schip had zijn koffer om naar het Griekse Saloniki te gaan al gepakt. Een van de topclubs aldaar, Aris Saloniki, wilde hem graag hebben, maar talmde eindeloos met de financiële voorwaarden in geval van ontslag. Uiteindelijk sloot hij een overeenkomst met de Armeense voetbalbond.

Nieuwe kroonprins
De wegen van clubs in hun trainersbeleid zijn volstrekt ondoorgrondelijk. Het ambitieuze, kapitaalkrachtige Duitse VfL Wolfsburg zocht ook een trainer, maar belde niet Van ’t Schip of een andere ervaren coach. Ze toetsten het nummer in van Paul Simonis, die pas een jaar actief was als hoofdtrainer in het profvoetbal bij Go Ahead Eagles. In dat ene actieve jaar werd Simonis (40) gejonast als bekerwinnaar nadat zijn ploeg diep in de finale in blessuretijd op gelijke hoogte was gekomen met AZ, en daarna, na strafschoppen, won. Go Ahead eindigde als zevende en speelde leuk voetbal. Simonis gaf interviews die op veel waardering konden rekenen.

Ineens was Simonis de nieuwe kroonprins. Bij Wolfsburg strijkt hij zo’n 1,5 miljoen euro per jaar op, onthulde Bild: een verviervoudiging van zijn vorige salaris.

Hoewel zijn hart warm klopt voor Go Ahead, snapt Robert Maaskant, al sinds 1999 hoofdcoach in het betaald voetbal, wel dat Simonis die overstap maakte. ‘Je moet het ijzer smeden als het heet is als trainer. Je wordt snel omarmd door het grote publiek, maar men is ook zo weer klaar met je.’

Concurrentie onder trainers
De concurrentie onder trainers is alleen al in Nederland gigantisch. Meer dan vierhonderd trainers hebben het hoogste trainersdiploma, en daar komen er jaarlijks tien tot vijftien bij. ‘Gemiddeld acht jaar is een trainer actief in het profvoetbal’, zegt Maaskant.

Hij is een van de uitzonderingen op die regel. Maaskant wordt nog steeds gevraagd voor klussen: recentelijk coachte hij Helmond Sport een paar maanden.

Ook Maaskant (57) werd ‘kroonprins’ genoemd in de eerste jaren. Twee keer promoveerde hij met RBC, hij haalde de bekerfinale met Willem II. ‘Mijn vader, door de wol geverfd in de profvoetballerij, zei: ‘Robert, leuk dat ze dat roepen, maar houdt er rekening mee dat er in de voetballerij niets valt te plannen.’’

Vooroordelen of roddels
Na 26 jaar weet hij de oorzaken. In het bestuur van een club ontbreekt het vaak nog steeds aan echte voetbalmensen. Er is de druk van de achterban, waarvan er een hoop naar voetbalpraatprogramma’s en voetbalsites kijken. ‘Daar worden trainers vaak gemaakt of gekraakt op basis van vooroordelen, of roddels.’

Hij hoorde eens dat het bestuur van AZ hem niet wilde hebben omdat hij zo vaak dronken in de kroeg was gesignaleerd. ‘Ik heb in mijn leven geen druppel gedronken.’

De Dijk zong: ‘De ene dag king/ De volgende kinkel.’ Hoe ga je om met die voortdurende transformatie van je imago als coach? Maaskant: ‘Je leert de mechanismen doorzien en gewoon rustig te blijven. Mijn eerste ontslag bij Willem II hakte er nog het hardst in. Eerst voelde ik berusting: ik was blij van al het gezeik af te zijn. Daarna voelde ik boosheid om wat er gebeurd was, om hoe er met me was omgesprongen.’

Twijfelen aan zichzelf heeft hij nooit echt gedaan. ‘Mijn eigenwaarde is altijd redelijk goed gebleven. Ik heb toptrainers opgezocht, me nog meer verdiept in het vak. Door studie en training zoals tai chi (Chinese bewegingsleer, red.) heb ik veel meer rust en overzicht gevonden.’

Wonderdokter
Het verleden van een trainer telt meestal niet, de topcoaches die de Champions League wonnen daargelaten. Het gaat om het laatste seizoen, soms zelfs om de laatste maanden. Was hij (trainers zijn nog steeds louter mannen in het mannenprofvoetbal) toen een wonderdokter, dan ligt een betere club in het verschiet. Werd hij ontslagen, dan gaat hij nooit een stap omhoog.

Neem John van den Brom (58). Hij loodste ADO naar Europees voetbal, werd kampioen met Anderlecht, haalde twee keer de bekerfinale bij AZ, werd in 2020 nog getekend door de Belgische topclub KRC Genk en in 2023 door de Poolse topclub Lech Poznan. Na omzwervingen wilde hij zijn naar de eerste divisie afgegleden eerste liefde Vitesse helpen, maar werd recentelijk, na een seizoen vol kommer en kwel, weggestuurd. Dan zou hij maar teruggaan naar ADO, inmiddels een zieltogende eerstedivisionist. Alleen ziet de Amerikaanse grootaandeelhouder dat niet zitten.

Zelden overal invloed op
Co Adriaanse zei ooit dat voetbalclubs als autohandelaren zijn: ze willen telkens nieuwe, puntgave exemplaren. Terwijl de deuken een trainer juist veel leren. Trainers zijn bovendien enorm afhankelijk van de omstandigheden waarin ze moeten werken. Welke spelers zijn er? Wat is hun fysieke en mentale gesteldheid? Wat is hun contractsituatie? In hoeverre mag de coach meepraten over de spelers die komen en weggaan? Komt er talent aan? Hoe zijn de verhoudingen in een groep? In hoeverre zijn stafleden en medewerkers loyaal? Wat is de visie van de beleidsbepalers en zijn die daar standvastig in? ‘Je hebt zelden overal invloed op’, aldus Maaskant.

Het is zaak een goede inschatting te maken van alle voorwaarden, zo wordt trainers tegenwoordig geleerd op de trainerscursus. Zit er potentie in de spelersgroep? Wat voor voetbal zien de supporters graag? Hoe rustig blijven de stakeholders bij tegenslag? Maar niet iedere trainer heeft de luxe om aanbiedingen af te slaan. Maaskant: ‘Ik heb ook wel eens, zonder me er echt in te verdiepen, voor de financiën gekozen: anders word je geen trainer in Wit-Rusland.’

Ook bij zijn laatste twee klussen bij VVV en Helmond Sport waren de omstandigheden allesbehalve ideaal. ‘Het was niet slim om dat te doen. Maar ik zit op een punt dat ik carrièreplanning of imago allang heb losgelaten.’ Hij heeft genoeg andere bezigheden; is vaak te horen op Radio 1 en in de podcasts FC Mediacircus en De Maaskantine. ‘Maar ik vind het nog steeds leuk: trainingen geven, wedstrijden coachen, iets proberen los te maken.’

Maaskant heeft een vlotte babbel, is uitgesproken. Dat hielp voorheen misschien, maar hij merkte dat sommige mensen het ook zat werden. Zeker als zichtbare successen uitblijven. ‘Nu zie je veel trainers die zich helemaal niet uitspreken, uit angst voor wijsneus te worden uitgemaakt. Ik vind dat saai.’

Altijd ‘aan’ staan
Het trainersvak is aan een hoop veranderingen onderhevig geweest de laatste jaren. De hoofdcoaches zijn steeds meer managers van een grote staf.

De Graafschap-trainer Marinus Dijkhuizen (53) kan erover meepraten, zei hij afgelopen week door de telefoon. ‘Morgen moet ik acht stafleden toespreken, waaronder een aantal nieuwkomers. Wat ga je daar vertellen?’

Eigenlijk moet hij altijd ‘aan’ staan. Ook op vakantie kan de telefoon niet worden weggelegd, als je als trainer tenminste grip wil houden op het aan- en verkoopbeleid.

De trainer moet een duizendpoot zijn, elk facet van het vak in zijn vingers hebben, weet Dijkhuizen. Werkt het even niet, dan gaan clubs snel voor een volgende coming man.

Tegelijkertijd kan de trainer zelf niet al te kieskeurig zijn. ‘Een kans moet je pakken. Als je uit beeld verdwijnt, wordt het moeilijker. Je moet reëel naar jezelf kijken en inschatten wat mogelijk is.’

Degradatie en ontslag
Dijkhuizen kende net als Maaskant een vliegende start van zijn trainersloopbaan, in zijn geval bij Excelsior waarmee hij promoveerde naar de Eredivisie, waarin de club zich vervolgens handhaafde. De ambitieuze, Engelse club Brentford deed hem een mooie aanbieding, maar stuurde de oud-spits na negen wedstrijden al de laan uit. Dijkhuizen sneuvelde vervolgens bij de roerige eerstedivisionisten NAC en Cambuur, werd assistent bij FC Utrecht, promoveerde daarna weer met Excelsior. Zijn naam werd bij FC Utrecht als hoofdtrainer genoemd, maar anderhalf jaar geleden degradeerde Excelsior vrij onverwacht in de play-offs tegen NAC door een late tegengoal.

De Rotterdamse club besloot Dijkhuizen, die een halfjaar eerder nog zijn contract verlengde, te ontslaan. De trainer was er even helemaal kapot van. ‘Degraderen is al een verschrikkelijke ervaring en dan komt daar nog een ontslag overheen: een definitieve knock-out. Het was heel pijnlijk.’

Verrassend ook. Hij had toch bewezen een nieuw team te kunnen bouwen dat kan promoveren, latere internationals als Mats Wieffer en Thijs Dallinga gelanceerd.

Hij zat een halfjaar thuis. ‘Ik wist: de Eredivisie komt niet snel meer voor me, hoe lullig die degradatie ook was. Zo werkt het gewoon. Ik heb mijn kop leeggemaakt, andere dingen gedaan, dat was lekker. Toen belde De Graafschap, een heel mooie club in de Eerste Divisie. Ik vond het mooi dat die bij mij uitkwamen.’

Voor de rest had hij weinig opties. Misschien omdat hij inmiddels een paar ontslagen achter zijn naam heeft staan. Misschien is hij niet uitgesproken genoeg, vermoedt hij.

Nieuw type trainer
Dijkhuizen ziet dat clubs de laatste jaren veel voor een nieuw type trainer kiezen. Jonge coaches zonder, of met een zeer beperkte, profvoetbalachtergrond die anders aankijken tegen leidinggeven en communiceren en die ‘heel ver zijn in data-analyse, tactische analyses en statistieken’.

Ruben den Uil is zo’n type. Hij was eerst Dijkhuizens assistent bij Excelsior. Na zijn ontslag nam hij het van hem over en promoveerde hij. Rond De Graafschap wordt er gesproken over eenzelfde constructie, maar dan met de van Quick Boys afkomstige Thomas Duivenvoorden, die volgend seizoen assistent wordt van Dijkhuizen. Dijkhuizen kan zich er niet heel druk om maken. ‘In dit vak zit je vast aan de waan van de dag.’

Teleurstellingen in het trainersvak verwerkt hij met vrienden en familie. Dijkhuizen is altijd in de overtuiging dat er wel iets voor hem komt. ‘Er zijn voor mij meerdere paden. Ik ben ook assistent geweest. Dat is heel leerzaam, en de luwte is best lekker.’

Toch begon het bij Dijkhuizen weer te kriebelen om ‘in de lead’ te zijn. Een hoofdtrainer wordt ook gewoon een stuk beter betaald dan een assistent. ‘Bij mij is het financiële nooit de drijfveer geweest’, bezweert hij. ‘Ik vind het gewoon een mooi vak, ondanks die onvoorspelbaarheid, en de enorme rol van de factor geluk.’

Manke spits
Van ’t Schip laaft zich aan de lessen die hij leerde als trainer. Dat begon al meteen bij zijn eerste club als hoofdcoach, FC Twente. Hij was 37 jaar, kende niemand in of rond Enschede, wist niet hoe de hazen liepen.

Twente had de oudste selectie, Van ’t Schip kreeg de opdracht te verjongen. ‘Dat gebeurde helemaal niet, omdat die oudere spelers bij een zaakwaarnemer zaten die close was met de directeur die mij had gehaald. Erik ten Hag was mijn aanvoerder. Die zette ik op de bank en dat viel niet goed, ook niet bij de regionale pers.’

Spits Jan Vennegoor of Hesselink was voor 18 miljoen euro verkocht, Van ’t Schip zou de helft mogen herinvesteren. Maar ineens was er weinig meer mogelijk. ‘Ik kreeg alleen een Oostenrijkse spits die mank liep.’

Externe factoren
Van ’t Schip merkt aan zichzelf: hoe ouder hij wordt, hoe makkelijker hij erin staat. ‘Er zijn zoveel externe factoren. Soms vlieg je er zelfs uit met goede resultaten. Dat was zo bij Chivas, topclub in Mexico. Ze hadden vijf jaar de play-offs niet gehaald, dat lukte wel onder mij. Maar Johan Cruijff, die mij had aanbevolen, kreeg ruzie met het bestuur. Toen was het ook voor mij exit.’

Met PEC Zwolle stond hij in 2017 rond de winterstop vierde, met prachtig voetbal. Hij werd veel genoemd als nieuwe Ajax-trainer. Maar Ten Hag werd aangesteld bij Ajax. PEC bood Van ’t Schip een nieuw langerlopend contract aan. Maar hij zei: rustig aan. In de zomer vertrokken zijn beste voetballers. Een halfjaar later werd hij ontslagen.

Hart volgen
Inmiddels volgt hij nog meer zijn hart. Bij Ajax instappen als interim-coach juist toen de club naar het allerdiepste punt was gezonken, deed hij ‘een beetje in de emotie’. ‘Mijn vrouw en ik hebben elkaar ontmoet bij Ajax; de club zit door ons leven verweven. Ik had Ajax eerst afgewezen. Maar mijn vrouw was stervende, en zij zei: ‘John, als Ajax komt, moet je het doen, hè.’ Zij zag dat als het lot.

Ook de keuze om bondscoach van Armenië te worden, is niet louter op rationele gronden genomen. ‘Ik wilde weg in het proces waar ik in zit. Weg uit Nederland. Even uitvinden wie ik – klinkt heel zwaar, hoor – ben zonder mijn vrouw. Ik ben veertig jaar met haar geweest. Ander land, andere omgeving, me daar zien te redden. Met voetbal als uitlaatklep, als houvast.’

Hij is realistisch over de kansen van Armenië. Glimlachend: ‘We moeten het niet laten aankomen op de laatste uitwedstrijd tegen Portugal.’

Misschien kan Armenië een keer stunten thuis tegen Ierland of Hongarije. Dan zal de leidinggevende van een beter team misschien denken: hé, die Van ’t Schip is zo gek nog niet. ‘Het is een gekke job. Ik zie het wel.’

www.volkskrant.nl

Ik weet niet hoor, maar was Van 't Schip vorig jaar een topcoach? Dat is dan aan mij voorbij gegaan.